سمنو یک دسر شیرین، چسبناک و خوش طعم است که با استفاده از جوانه گندم و آرد تهیه می شود. سمنو با آن که یک ماده خوراکی شیرین است اما بدون شیرین کننده اضافی تهیه می شود و شیرینی خاص و منحصر به فرد خودش را دارد. تاریخچه سمنو به سالیان دور و درازی باز می گردد و تحقیقات نشان می دهند که سمنو تا بیش از سه هزار سال قدمت تاریخی دارد.
پخت سمنو یا به عبارتی سمنو پزان در حقیقت ریشه در فرهنگ ایرانیان باستان دارد و و روش پخت آن، سال ها بعد به همسایگان ما منتقل شده است. همچنین می توان گفت ریشه پخت سمنو بیشتر به منطقه خراسان ایران باز گشته و سپس در مناطق دیگر رواج پیدا کرده است. این خوردنی جذاب معمولاً طی مراسمی به نام سمنو پزان توسط خانم های ایرانی تهیه می شود و برای تهیه آن وقت و حوصله زیادی لازم است.
مراسم سمنو پزان اغلب قبل از عید باستانی ایرانیان یعنی عید نوروز برگزار می شود، دلیل این امر هم این است که سمنو یکی از ارکان اصلی سفره هفت سین ایرانیان است. جالب است بدانید سمنو از جوانه گندم تهیه شده و جوانه گندم در فرهنگ ما نماد زایش و باروری است، به همین دلیل هم آن را در سفره هفت سین قرار می دهند. معمولاً پخت سمنو به زمان زیادی نیاز دارد و برای پخت سمنو حاظرین در مراسم سمنو پزان معمولاً شب خود را کنار دیگ به صبح می رساند.
پیشینه مذهبی سمنو
پس از ظهور اسلام در ایران این مراسم سمنو پزان تبدیل به یک فرهنگ مذهبی شد و مراسم سمنو پزان علاوه بر بازه قبل از عید، شب شهادت حضرت فاطمه (س) نیز با عنوان پخت نذری برگزار می شد. هنگام پخت سمنو برای این مناسبت اعتقادات عمقی وجود دارد که باید رعایت شود. مثلاً اینکه در مراسم سمنو پزان به شیوه مذهبی افراد حاظر در جمع باید افراد معتقد و پاکی باشند.
همچنین برخی معتقدند که هنگام پخت سمنو باید کنار دیگ آن نماز خوانده شود. حتی برخی از زنان سعی می کنند تا صبح بیدار بوده و کنار دیگ سمنو نماز بخوانند زیرا معتقدند این کار باعث برکت و خوش یمنی خواهد شد. امروزه مراسم سمنو پزان در خیلی از شهر ها دیگر برگزار نمی شود، اما هنوز هم هستند کسانی که این مراسم مذهبی و فرهنگی را برگزار می کنند.
جغرافیای سمنو پزان
امروزه مراسم سمنو پزان در کشور های ایران، افغانستان و تاجیکستان برگزار می شود. همانطور که گفتیم در ایران این آیین هم قبل از عید نوروز به روش باستانی و برای هفت سین برگزار می شود و هم قبل از شهادت حضرت زهرا (س) در برخی شهر ها به روش مذهبی برگزار می شود. در افغانستان نیز این مراسم به روش باستانی و قبل از نوروز برگزار شده و زنان افغانستانی هنگام پخت این معجون اساطیری سرود های سنتی خاصی را می خوانند.
