اکثر افراد می دانند که سمنو چیست، سمنو یک خوردنی بسیار مفید و خوشمزه است که از ترکیب جوانه گندم و آرد به دست می آید. سمنو فواید زیادی برای سلامتی دارد و مواد و ویتامین های موجود در گندم و جوانه آن، ارزش غذایی فراوانی دارد و انرژی زا است.
آیین سمنو پزان در سرار کشور همزمان با سال نو انجام می شود.
معمولا پخت سمنو در کشور های ایران، افغانستان و تاجیکستان بیشتر از مناطق دیگر انجام می شود. در افغانستان و تاجیکستان، سروده هایی در هنگام پختن آن از طرف زنان اجرا می شود. اما در حال حاضر سمنو پزی با دور هم جمع شدن اعضای خانواده و فامیل تهیه می شود.
آیین سمنو پزان
آیین سمنو پزان در سرار کشور همزمان با سال نو انجام می شود. اما در آشتیان با منتسب دانستن این آئین به فاطمه زهرا، در طول روز های سال سمنو پخته می شود و آئین بزرگ سمنو پزان این شهرستان نیز در نیمه دوم اردیبهشت ماه و اوایل خرداد با حضور اغلب مردم برگزار می شود.
آئین پخت سمنو در آشتیان به عنوان یک رسم سنتی و بومی این خطه به مدت دو روز ادامه دارد. این آیین که سابقه طولانی در فرهنگ مردم آشتیان دارد، در اردیبهشت ماه و همزمان با فصل برداشت محصول و به شکرانه نعمت خدا و گشایش رزق و روزی برگزار می شود.
نخستین جشنواره پخت سمنو در شهر درق 19 اسفند 1392 برگزار شد و این مراسم و آیین سمنو پزان به نام شهر درق ثبت میراث ملی گردید و این جشنواره هر ساله به مبارکی نوروز در اواسط اسفند ماه برگزار می گردد و خود به احترام سنت دیرینه ایرانیان ادامه خواهد یافت.
نخستین جشنواره پخت سمنو در شهرستان شهرضا از سال 1386 برگزار شد و این جشنواره به پاسداشت سنت دیرینه سمنوپزان در اواخر هر سال برگزار می شود.
تاریخچه
سمنو ابتدا در نواحی فلات ایران به عنوان یک غذای سنتی و با طبع گرم رایج بود. تاریخچه سمنو به زمان های خیلی دور و ایران باستان بر می گردد. در بسیاری از مناطق و نواحی فلات ایران ، قدمتی بیش از سه هزار سال دارد که سرزمین ها و همسایگان مجاور نیز نحوه پخت آن را یاد گرفتند.
تاریخچه سمنو بیشتر به سرزمین های با قدمت تاریخی و دارای سنت های کهن باز می گردد. قدمت مراسم پخت سمنو به ویژه در اصفهان و نقاط کویری به قبل از اسلام باز می گردد. خوراسگان منطقه ای است که محل اصلی برگزاری این مراسم در باستان می باشد که پیشینه آن به قبل از اسلام باز می گردد.
قواعد پختن سمنو
پختن سمنو، از زمان های قدیم یکی از مراسمات مذهبی و آئینی بسیاری از مناطق و شهرهای ایران می باشد. در روزهای نزدیک به سال نو برگزار می شود. قواعد پختن سمنو به طور خاص و معنوی برگزار می شود.
مهم ترین قسمت پخت سمنو؛ پختن شیره ی گندم و جا افتادن آن می باشد که این خودش چند ساعت زمان می برد.
بر اساس باورهای قدیمی افرادی که در مراسم سمنو پزان شرکت می کنند باید چشم و دل پاک باشند. از دیگر آداب نذر سمنو صلوات فرستادن، دعا و روضه برای حضرت فاطمه زهرا (س) و بیدار ماندن افراد تا نزدیک سحر و تا هنگام پخت سمنو می باشد.
پس از پخت سمنو، همراه با نماز صبح، دو رکعت نماز حاجت نیز می خوانند و از خداوند طلب حاجت و آمرزش می کنند.
نحوه پخت صحیح و اصولی سمنو
برای تهیه سمنو خانگی به ازای هر 1 کیلو گرم گندم به یک کیلو آرد گندم سبوس دار نیاز دارید.
- مرحله اول
گندم ها را بشویید، یک شبانه روز آن ها را در آب بخیسانید. سپس داخل سینی بریزید و روی آن ها پارچه نخی بکشید. پارچه باید همیشه مرطوب باشد. اجازه دهید 2 تا 3 روز جوانه بزنند و قبل از اینکه سبز شوند آن ها را چرخ کنید. - مرحله دوم
آن ها را داخل صافی بریزید و روی آن ها کم کم آب بریزید و دست بکشید تا شیره گندم از سبوس گندم جدا شود. - مرحله سوم
شیره گندم را با آرد مخلوط کنید. آرد باید کاملا در شیره و آب حل شود و گلوله گلوله نباشد. برای 10 کیلو آرد و 1 کیلو گندم حدود 8 تا 10 لیتر آب لازم است. - مرحله چهارم
این مرحله بسیار مهم است. باید مواد سمنو را روی شعله گاز قرار دهید و حرارت را زیاد کنید و مدام مواد را هم بزنید تا ته نگیرد تا زمانی که به جوش بیاید. - مرحله پنجم
وقتی سمنو به جوش آمد، دیگر نیاز نیست آن را مدام هم بزنید. فقط هر یک ساعت آن را هم بزنید و حرارت شعله را خیلی کم کنید. بین 10 تا 15 ساعت سمنو آماده می شود.
