وبلاگ
از تاریخچه تا بهترین تنقلات و غذاهای نذری 1404
در سال ۱۴۰۴ شمسی، غذاها و تنقلات نذری همچنان یکی از محبوبترین سنت‌های ایرانی در ایام محرم، صفر و مراسم مذهبی هستند؛ از تاریخچه نذری‌پزی در دوران صفویه با حلیم و شله زرد ساده تا بهترین غذاها مانند قیمه، آش رشته، شله‌مشهدی و کوفته تبریزی، و تنقلات پرطرفدار شامل: سمنو، حلوا، خرمای مغزدار، حلوا شکری و باسلوق محلی این رسم مقدس نه تنها طعم همدلی را به خانه‌ها می‌آورد، بلکه با دستور پخت های آسان و مواد اولیه در دسترس، گزینه‌ای عالی برای پذیرایی نذری در سال جدید است. با ما همراه باشید تا بهترین نذری ها را برایتان معرفی کنیم.
تاریخچه غذاها و تنقلات نذری در ایران
پخت نذری از کجا شروع شد؟ ریشه این سنت به آیین های باستانی ایران برمی‌گردد، اما با واقعه عاشورا و شهادت امام حسین(ع) در قرن اول هجری، رنگ و بوی مذهبی گرفت. اولین مدارک مکتوب در قرن چهارم هجری (تاریخ بیهقی) از توزیع حلیم نذری و نان و پنیر در مراسم عزاداری سخن می‌گوید. در دوره ایلخانی و تیموری، نذری ساده بود: شله، شیربرنج و خرما. اما همه‌چیز در دوره صفویه (۱۵۰۱-۱۷۳۶ میلادی) تغییر کرد – شاهان صفوی تکیه ساختند و شله‌زرد زعفرانی و حلوای سیاه را به نذری‌های رسمی تبدیل کردند.
در دوره قاجار (۱۷۸۹-۱۹۲۵)، قیمه نذری، آش امام حسین کرمانی و کوفته تبریزی پا به عرصه گذاشتند. نذری از دربار به کوچه‌ها آمد و زنان محل با دیگ‌های بزرگ، همسایه‌ها را دور هم جمع کردند. پس از انقلاب ۱۳۵۷، نذری مردمی‌تر شد؛ ظروف یک‌بارمصرف و توزیع خیابانی رایج گردید. حالا در سال ۱۴۰۴، از زولبیا بامیه خانگی تا حلوا شکری محلی و شیربرنج شمالی، نذری همچنان پل ارتباط نسل‌هاست. این سنت نه فقط غذا، بلکه نماد همدلی، بخشش و فرهنگ ایرانی در ایام محرم و صفر است.
دلایل پخش نذری
مردم ایران همچنان نذری می‌دهند تا حاجت روا شوند، شکر نعمت کنند و یاد امام حسین(ع) را زنده نگه دارند؛ این سنت محبوب نه تنها برای بخشش گناهان و تقویت همدلی اجتماعی در ایام محرم و صفر انجام می‌شود، بلکه فرصتی است برای پذیرایی از نیازمندان، تقویت پیوند خانوادگی و حفظ میراث فرهنگی با غذاهایی مثل قیمه، سمنو نذری، شله‌زرد، نماد عشق، ایثار و وحدت در قلب فرهنگ ایرانی است که هر سال میلیون‌ها نفر را دور دیگ‌های بزرگ جمع می‌کند.
تنقلات نذری پرطرفدار ۱۴۰۴
1. سمنو نذری
سمنو نذری، شیرینی مقدس و پربرکت از جوانه گندم، در محرم و روز های دیگر سال در شهر های مختلف با دیگ‌های مسی بزرگ پخته می‌شود؛ این دسر غلیظ و کاراملی رنگ با ۲۴ ساعت هم زدن مداوم روی شعله ملایم، بدون شکر اضافه و فقط با شیرینی طبیعی جوانه آماده می‌گردد. راز طعم اصیل این دسر نذری این است که صبر کنید تا گندم ۳ روز در پارچه مرطوب جوانه بزند، سپس با آب سرد آسیاب کنید. در حسینیه‌های آذربایجان و تکیه‌های تهران، سمنو را در کاسه‌های ۱۰۰ گرمی سفالی با خلال بادام و دارچین تزیین و کنار چای تلخ سرو می‌کنند. هر پرس سمنو ۲۸۰ کیلوکالری انرژی دارد و سرشار از ویتامین B و آهن است. اگر شما هم به فکر نذری دادن سمنو هستید و توانایی
2. حلوا شکری محلی
حلوا شکری نذری ۱۴۰۴ در اصفهان و زنجان با آرد برنج، شکر سفید، گلاب اعلا و خلال پسته پخته می‌شود. برای تهیه این دسر خوشمزه آرد را در کره حیوانی تفت دهید تا بوی خامی برود، سپس شربت شکر و گلاب را کم‌کم اضافه کنید. در حسینیه های چهارباغ، حلوا را در کاسه های ۵۰ گرمی یکبار مصرف با طرح محرمی بسته‌بندی می‌کنند.
3. خرمای مغزدار
خرمای مغزدار با خرمای پیارم جنوب، مغز گردو و بادام درختی پر می‌شود. خرما را از وسط بشکافید، هسته را خارج کنید و مغزها را داخل بگذارید. در مساجد شیراز و باکو، خرما را در سینی های ۱۰۰ تایی با روکش طلایی سرو می‌کنند. خرما شکلاتی با روکش کاکائو تلخ هم اضافه شده. نکته: خرماها را در یخچال نگه دارید تا تازه بمانند. این تنقلات برای توزیع خیابانی ایده‌آل است و کودکان عاشق آن هستند.
4. باسلوق گردویی
باسلوق گردویی در زنجان و اردبیل با نشاسته، شکر، گلاب و مغز گردوی خرد شده درست می‌شود. نشاسته را در آب سرد حل کنید، سپس روی حرارت ملایم ۴۵ دقیقه هم بزنید تا قوام بیاید. در تکیه‌های سلطانیه، باسلوق را به شکل لوزی برش داده و با پودر نارگیل تزیین می‌کنند. برای مزه بهتر گردو را در آخرین دقیقه اضافه کنید تا ترد بماند؛ همچنین این شیرینی در اربعین و صفر پرطرفدار است.
5. لوز نارگیلی شیرازی
لوز نارگیلی نذری در شیراز و بندرعباس با پودر نارگیل، شکر، گلاب و خلال بادام تهیه می‌شود. مواد را مخلوط کنید، در قالب سیلیکونی بریزید و ۲ ساعت در یخچال بگذارید. در حرم شاهچراغ، لوز را در جعبه‌های ۱۰ تایی شفاف توزیع می‌کنند. هر تکه این دسر خوشمزه ۲۵۰ کیلوکالری دارد و نیاز به پخت ندارد؛ این تنقلات برای تابستان‌های گرم محرم مناسب است.
بهترین غذاهای نذری ۱۴۰۴
- قیمه نذری: قیمه نذری تهرانی همچنان پرچم‌دار غذاهای محرم است. این خورشت غلیظ با گوشت گوسفندی قلوه‌گاه، لپه زرد ایرانی، لیمو عمانی و زعفران اعلا پخته می‌شود. راز اصالت این غذا این است که باید پیاز را تا طلایی تیره تفت دهید، سپس گوشت و لپه را ۴ ساعت روی حرارت ملایم بپزید. در حسینیه‌های تجریش و بازار تهران، قیمه را با خلال بادام سرخ‌شده و دارچین ساییده تزیین می‌کنند. هر پرس حدود ۴۵۰ کیلوکالری دارد و برای ۵۰ نفر نیاز به ۵ کیلو گوشت است.
- شله مشهدی: شله مشهدی، غذای سنگین و پرادویه حرم امام رضا(ع) است. گندم پوست‌کنده، لوبیا چیتی، گوشت گوساله و دارچین فراوان از جمله متریال های اصلی این غذای خوشمزه است. پخت ۸ ساعته روی شعله ملایم، شله را به قوام حلیم می‌رساند. در تکیه‌های مشهد، شله را با فلفل سیاه و نان سرو می‌کنند. برای ۱۰۰ نفر، ۱۰ کیلو گندم و ۵ کیلو گوشت لازم است. نکته طلایی: گندم را از شب قبل خیس کنید تا نفخ کم شود.
- کوفته تبریزی نذری: کوفته تبریزی، ستاره نذری‌های آذربایجان شرقی و باکو است. این کوفته بزرگ با گوشت چرخ کرده مخلوط، لپه پخته، سبزیجات معطر (تره، جعفری، مرزه) و مغز گردو درست می‌شود. داخل کوفته را با آلو بخارا یا زرشک پر می‌کنند تا ترش و شیرین شود. نحوه پخت: کوفته ها را در سس گوجه و زعفران ۱ ساعت بپزید. در تبریز، کوفته نذری به اندازه نارنج است و با نان سنگک سرو می‌شود؛ برای ۵۰ نفر، ۸ کیلو گوشت نیاز است.
- آش رشته: آش رشته نذری در اصفهان با کشک محلی، نعنا داغ و حبوبات هفت گانه پخته می‌شود. مواد لازم برای تهیه این غذا می توان به رشته اعلا، عدس، لوبیا چیتی، نخود و سبزی آش (جعفری، گشنیز، اسفناج) اشاره کرد. پخت ۳ ساعته، آش را غلیظ و کشدار می‌کند. در مساجد میدان نقش جهان، آش را با پیاز داغ طلایی و سیر داغ تزیین می‌کنند. برای ۱۰۰ نفر، ۵ کیلو حبوبات لازم است. نکته: حبوبات را جداگانه بپزید تا له نشوند.
- عدس‌پلو شیرازی با خرما: عدس‌پلو شیرازی ترکیبی از برنج ایرانی، عدس سبز، کشمش پلویی و خرمای مغزدار است. برای پخت عدس را نیم‌پز کنید، سپس با برنج دم کنید. در حسینیه‌های شیراز، پلو را با دارچین و زعفران لایه‌ای می‌کنند و خلال پسته روی آن می‌ریزند. برای ۵۰ نفر، ۱۰ کیلو برنج و ۳ کیلو عدس کافی است. برای مزه بهتر کشمش را در کره تفت دهید.
نذری در محرم و صفر ۱۴۰۴
نذری محرم ۱۴۰۴ در هر شهر طعم متفاوتی دارد؛ در ادامه مرسوم ترین نذری هر شهر را برایتان خواهیم گفت:
- تهران: نذری اصیل تهرانی با قیمه‌ای لطیف و زعفرانی که با پلو سرو می‌شود. این غذای مقوی با شله‌زرد غلیظ و خوشعطر، پایان‌بندی دلچسبی دارد.
- مشهد: شله مشهدی، یک آش نذری منحصربه‌فرد و جاافتاده با برنج و گوشت گوساله است. عطر دارچین فراوان در این غذا، حس و حالی به‌یادماندنی در حرم امام رضا (ع) را زنده می‌کند.
- اصفهان: آش رشته اصفهانی، ترکیبی کامل از حبوبات، سبزیجات و رشته در کشک غلیظ و محلی است. طعم بی‌نظیر آن با نعنا داغ تزیین و کامل می‌شود.
- تبریز: کوفته تبریزی، کوفته‌های درشت و خوشمزه‌ای است که با برنج، گوشت و ادویه مخلوط می‌شود. وجود آلو و گردو درون آن، طعمی شیرین و ترش به این غذای نذری می‌بخشد.
- شیراز: عدس‌پلو شیرازی، یک پلوی ساده اما پرطرفدار نذری است که با عدس پخته می‌شود. شیرینی خرما و عطر دارچین، طعمی منحصربه‌فرد به این غذای اقتصادی می‌دهد.
- کرمان: آش عباسعلی کرمان، یک آش مقوی و سنتی با گوشت گوسفندی و حبوبات هفت‌گانه است. این آش غلیظ و انرژی‌بخش، از نذری‌های معروف جنوب ایران به شمار می‌رود.
- بندرعباس: ماهی‌پلو نذری بندرعباس، ترکیب برنج و ماهی با طعمی از دریاست. رب انار ترش و شیرین، کنار این پلو سرو شده و طعمی به‌یادماندنی ایجاد می‌کند.
بهترین زمان توزیع نذری در محرم + نکات بهداشتی
به صورت کلی زمان خاصی برای توضیح نذری وجود ندارد اما شما می توانید پس از اذان ظهر و عصر نسبت به پخش و توزیع نذری هایتان اقدام کنید.
